کدام آیتم ها به یک خبر ارزش خبری می دهند؟ هفت عامل ایجاد ارزش خبری
«روزنامه مثل نوزادي است كه در همان روز تولد جان مي سپارد». از همین جمله بر می آید که ضرورت مخابره خبر در زمان مشخص و به جا به چه میزان اهمیت دارد. این که چه خبری را با چه رویکردی و چه زمانی منتشر کنیم از مهمترین اصول خبرنویسی و انتشار خبر است که بی اعتنایی به آن می تواند به سوخته شدن یک خبر بیانجامد و یا بر عکس، دقت در ایجاد ارزش خبری و رعایت آن می تواند به بزرگ و مهم شدن رویداد کمک به سزایی کند. در این مقاله با هفت عامل ایجاد ارزش خبری آشنا خواهید شد.
«یوهان گالتونگ» و «مری روگ» (Mari Ruge)، از چهره های برجسته در پژوهش های ارتباطی را می‌توان به عنوان دو تن از وامداران بحث ارزشهای خبری برشمرد. این دو تن در سال 1965 مقاله ای با عنوان «ساختار اخبار داخلی» چاپ كرده و طی آن به بررسی نحوۀ ارائه اخبار بحران های كنگو، كوبا و قبرس در چهار روزنامه نروژی پرداختند. در این مقاله كه در نشریه «پژوهش های صلح» به چاپ رسیده، به چند آیتم مهم از ارزش های خبری اشاره شده است.
ارزشهای خبری معیارهایی هستند كه بر اساس آنها، خبرنگاران می فهمند که چه چیزی حاوی ارزش خبری است و می بایست آنرا گزارش کنند.
انواع ارزشهای خبری
برخی، این ارزشها را هفت مورد برشمرده‌اند؛ كه عبارتند از:
۱- فراگیری یا دربرگیری یا Impact:
زمانی یک رویداد بعد فراگیری دارد، كه بر روی تعداد زیادی از افراد جامعه، تأثیری در زمان حال یا آینده داشته باشد. دلیل اهمیت این اصل آن است که عمومیت اجتماعی دارد و یا تأثیر آن رویداد برروی تعداد زیادی از افراد جامعه است.
۲-شهرت یا Fame:
رویداد ها و اخباری که در مورد اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد و یا از زبان آنان نقل بشود و با رویکردی از فعالیت هایشان در جامعه، شناخته‌شده باشند، ارزش خبری دارند. شهرت ممكن است بار منفی و یا بار مثبت داشته باشند. افراد و نهادهای جامعه از شهرت یكسان برخوردار نیستند و ارزش خبری یكسانی ندارند.
۳- برخورد، تضاد، کشمکش و اختلاف ها و یا Conflict:
این‌گونه رویدادها حاوی برخورد (اختلاف و یا تضاد) میان افراد، گروهها، اقوام و ... با یكدیگر یا با طبیعتند. برخورد، ممكن است بصورت جسمانی یا فكری باشد. دلیل اهمیت این موضوع، آن است كه گاهی این مسئله می تواند به توازن جامعه آسیب بزند و حتی بر امنیت مادی و معنوی جامعه تأثیر بگذارد. با این که ممکن است بسیاری از اوقات چنین خبرهایی به شکل کاملا منفی و ناخوشایند نوشته شوند اما از ارزش خبری بالایی برخوردار هستند. مثالی که در سطوح کم اهمیت تر در این زمینه می توان به کار برد حاشیه های بازی های فوتبال میان تیم کشورهای مختلف است که می تواند ابعاد سیاسی و اجتماعی گسترده ای پیدا کند.
۴- استثناها و شگفتی‌ها یا Oddity:
این نوع خبر شامل هر رویداد غیر عادی عجیب، استثنائی یا نادر است. عبارت تکنیکی «اگر سگی پای آدمی را گاز بگیرد ارزش خبری ندارد، اما اگر آدمی پای یک سگ را گاز بگیرد دارای ارزش خبری بالایی است» مربوط به همین مبحث است.
۵- بزرگی و فراوانی به منظور تعداد و آمار و ارقام یا Magnitude:
این ارزش خبری به آمار و ارقام مربوط می‌شود. ارقام ممكن است دربرگیرنده ی تعداد نظرات یا میزان خسارت های جانی و مالی باشد. هرچه تعداد و مقدار، افزون تر باشد، اهمیت و ارزش این خبر بیشتر خواهد شد. تعداد کشته شدگان یک حادثه از قبیل جنگ، زلزله، سیل.... معمولا با استقبال بیشتری از خوانندگان مواجه می شوند تا اخباری که ساده ترین رویکردهای اجتماعی را مورد بحث قرار می دهند.
۶- نزدیکی یا Proximity:
مجاورت جغرافیایی یا معنوی می تواند در یک خبر ایجاد ارزش کند. بطور مثال برای یک ایرانی اخبار خاورمیانه بسیار بیشتر از رویدادی که در سواحل استرالیا اتفاق می افتد ارزش خبری و معنوی دارد. پس پرداختن به این نکته می تواند به یک خبر ارزش خبری دهد و یا از ارزش آن کم کند.
۷- زمان و تازگی رویداد یا Timeliness:
زمان وقوع یا تازگی رویداد در نگارش و انتشار یک خبر بسیار مهم است. اگر خبری در همان موقع مشخص و لازم مخابره نشود دیگر ارزش خبری ندارد و بهتر است که دست از انتشار آن برداشته شود.
این هفت ارزش خبری، می توانند با رویکردهای مختلف، نگاه های متفاوت و موقعیت های متفاوت، متغیر باشند. برای نگارش یک خبر باید دقت داشت که کدام یک از این آیتم ها در اولویت قرار دارند و نباید برای همه خبرها از یک استاندارد دیکته شده استفاده کرد. به عنوان مثال گاهی ارزش خبری یک خبر را آمار و ارقام آن می سازد، در حالی که ممکن است در خبر دیگری موقعیت جغرافیایی و شگفت انگیز بودن خبر به آن ارزش خبری دهد.
